Boekenstrijd

Onlangs werden enkele Britse militairen korte tijd vastgehouden door Iran. Hun gevangenschap deed de gedachten onmiddellijk teruggaan naar de bezetting van de Amerikaanse ambassade, aan het begin van de Iraanse revolutie die de geestelijken aan de macht bracht. De Britten kwamen er genadig, zij het vernederd vanaf. Ze moesten op televisie verschijnen en werden met cadeau’s overstelpt, alsof de Iraniërs het jammer vonden ze dat ze vertrokken. Het ging heel wat anders bij de bezetting die in november 1979 begon. Aanvankelijk dachten de medewerkers van de ambassade dat het allemaal mee zou vallen. Ze hadden wel eerder bezettingen meegemaakt. Maar gaandeweg werd het duidelijk dat het deze keer menens was.

Wat drijft de leden van de Hofstadgroep in hun terroristische strijd in Nederland? Dat is een vraag die steeds weer opdoemt, bijvoorbeeld in de processen tegen de leden van die groep die nog steeds gaande zijn. Maar dat onderwerp is niet alleen voor de rechters en officieren van justitie interessant, het heeft ook een zware politieke lading. Marius Wessels, medewerker van de VVD-fractie in de Tweede Kamer, heeft voor de Teldersstichting, het wetenschappelijk bureau van die partij, onderzoek gedaan naar ‘de radicaal-islamitische ideologie van de Hofstadgroep.’ Het is een beknopt werk van nog geen honderd pagina’s. Wessels vindt dat de opvattingen van de Hofstadgroep tot dusver niet serieus genoeg zijn genomen.

Het levensverhaal van Ayaan Hirsi Ali was in grote lijnen en soms tot in details al bekend, voor haar autobiografie verscheen. Er zijn weinig politici waarvan zoveel bekend is. De stamboom van Hirsi Ali, ooit  Hirsi Magan, werd tot in de Tweede Kamer besproken. Haar gedwongen huwelijk, haar vluchtverhaal, haar besnijdenis, waren onderdeel van een politieke legende. Bij haar was er al vrijwel geen scheiding tussen persoon en politiek en voor zover die nog bestond is die hier nog verder weggehaald. Zeker het eerste deel, over haar leven in Afrika, is van een soms pijnlijke openhartigheid.

Nederland stond niet in brand na de moord op Theo van Gogh. ‘ De meeste mensen hielden het hoofd koel,’ schrijft Ian Buruma relativerend. Juist de neiging van commentatoren, politici en ‘ wijsneuzen’ om op hoge toon te discussiëren zorgde voor een oververhitte sfeer, waarin incidenten enorm werden uitvergroot.

In deze verzameling eerder gepubliceerde artikelen en redevoeringen van wat vaak genoemd wordt de enige intellectueel in de Nederlandse politiek haalt Frits Bolkestein veel overhoop. Hij bedrijft een soort intellectueel hordenlopen, wat vermoeiende kanten heeft. Ook is de selectie niet al te kieskeurig. Een toespraakje van een paar pagina’s ter gelegenheid van de opening van een kunsttentoonstelling – abstracte kunst is aan hem niet besteed – staat er in, net zo goed als indringende beschouwingen over Kant, Fichte en Rawls.

Beschrijving, deels uit de eerste hand, van de strijd van de Britten tegen de Mahdi en zijn volgelingen in de Soedan.

In dit boek vergelijkt filosoof Roger Scruton de politieke cultuur van het westen met die van de islamitische wereld. Maar hij neemt ook de manier waarop in het westen met politiek, cultuur en identiteit wordt omgegaan, onder de loep. Dat mondt uit in een conservatief, anti-kapitalistisch programma. Het westerse politieke systeem is gebaseerd op christendom en verlichting, beargumenteert Scruton. Het christendom heeft altijd erkend dat wereldse en geestelijke macht naast elkaar kunnen bestaan. Geef aan Caesar (de keizer) wat hem toekomt en aan God wat hem toekomt, kort gezegd. Daarnaast was de Romeins recht van grote invloed. De kerk leerde zichzelf beperking op te leggen door zich te beschouwen als een rechtspersoon naast andere. Scruton keert terug naar de gedachte van het sociaal contract, hoewel hij dit bij uitstek liberale uitgangspunt uiteindelijk verwerpt. Er zit een venijnige wending in op het moment dat John Rawls ter sprake komt omdat die naar de zin van Scruton niet genoeg rekening houdt met de religieuze behoeften van mensen. De politieke cultuur van het westen is daarnaast gebaseerd op wat Scruton een pre-politieke loyaliteit noemt, aan land, taal en natie. Die zorgt voor een binding naast die van religie. Want zonder een gemeenschap kan…