Openbaring en openbaarheid, Piet de Rooy
Algemeen / mei 10, 2010

Waar verschillende religies naast elkaar bestaan, ontstaan spanningen. Dat was vroeger zo, en dat is nu niet anders. Dat was de boodschap van de afscheidsrede van hoogleraar Nederlandse geschiedenis Piet de Rooy, die in een uitgebreidere versie als boekje is verschenen. De omgang met godsdienstige verschillen in Nederland in de afgelopen vier eeuwen was geen rustig terrein. De Rooy beschrijft vooral beperkingen, strijd en hatelijkheden. De protestanten gunden andere gelovigen weinig ruimte. De veel geroemde Nederlandse tolerantie was vaak ver te zoeken. Maar in vergelijking met een aantal andere landen was het relatief vreedzaam. Er zijn geen religieuze oorlogen gevoerd, maar dat heeft veel moeite gekost. Vooral de katholieken werden lange tijd gewantrouwd. Protestanten twijfelden aan de vaderlandslievendheid van katholieken. Processies waren verboden. Er was onder de protestanten angst dat de katholieken zich sneller zouden voortplanten. Opvallend dat dergelijke demografische angsten nu de kop opsteken als het om moslims gaat.

Dood van een gezonde roker – Ian Buruma
Islam / september 1, 2006

Nederland stond niet in brand na de moord op Theo van Gogh. ‘ De meeste mensen hielden het hoofd koel,’ schrijft Ian Buruma relativerend. Juist de neiging van commentatoren, politici en ‘ wijsneuzen’ om op hoge toon te discussiëren zorgde voor een oververhitte sfeer, waarin incidenten enorm werden uitvergroot.

Nieuw Amsterdam. Eiland in het hart van de wereld – Russell Shorto
1500-1800 / mei 7, 2006

Dit is een verhalende, maar ook analytische geschiedenis van de eerste decennia van New York als kolonie. Als Nederlandse, multi-etnische kolonie, wel te verstaan. Russell Shorto is ervan overtuigd dat de Nederlandse oorsprong een van de belangrijkste invloeden is geweest op de ontwikkeling van New York, en daarmee van de hele Amerikaanse cultuur. Dit is een tegenpool geweest van de Engelse puriteinse geest die in Nieuw Engeland overheerste.

Europe’s House Divided 1400-1700- Diarmaid MacCulloch
1500-1800 / mei 7, 2006

Enorme pil over de reformatie. De stelling van MacCulloch is dat de reformatie de weg vrijmaakte voor een meer tolerante geesteshouding in Europa. De reformatie als moderniseringsverschijnsel dus, als noemt hij dat zelf niet zo. Kort door de bocht: op het moment dat mensen de autoriteit van de Kerk en deels ook van de Bijbel zelf gingen aanvechten, werd het mogelijk om vrij te denken. Maar het effect is misschien nog meer dat het christelijk geloof en religie meer in het algemeen wordt ondermijnd. Wie kan dit allemaal geloven?