Met zijn 1115 pagina’s en 1566 gram is Kapitaal en ideologie, het nieuwe boek van Thomas Piketty, een imposante verschijning. Piketty wil niet alleen de grootste problemen van deze tijd beschrijven, maar ook analyseren en alternatieven voorstellen. Aan ambitie dus geen gebrek. Maakt Piketty het waar? Eerst even over de vorm. Dit boek bevat veel informatie en bestrijkt veel terreinen. Het had wel een derde (30 %) tot misschien wel de helft (50 %) korter gekund. Piketty vervalt vaak in herhaling, door zijn onderwerpen uitgebreid aan- en af te kondigen. En door zijn boodschap meerdere keren in een alinea of zelfs een zin weer te geven. Naarmate de tekst vordert lijkt de taaiheid toe te nemen. Het is vreemd om te zeggen bij zo’n prestigieus auteur, maar dit boek had echt een betere redactie verdiend. Zelf schrijft Piketty dat hij kan begrijpen dat mensen na de inleiding het laatste hoofdstuk gaan lezen. Na het uitlezen kan ik dit onderschrijven. Het is niet vreemd dat van zijn eerdere boek Kapitaal in de 21e eeuw, diverse samenvattingen verschenen en ook van dit boek zal er zeker een komen. De stijl van Piketty is vooral zakelijk, met af en toe een vleugje verontwaardiging,…
Dertig jaar geleden kwam de Koude Oorlog ten einde, met een klinkende en geweldloze overwinning van het Westen. De Berlijnse Muur werd neergehaald en vanaf toen was nog maar één weg naar een succesvolle samenleving, die van het Westen, de liberale, kapitalistische democratie. Zo leek het in 1989. De zaken staan er nu heel anders voor. Populistische leiders in landen als Hongarije en Polen verwerpen essentiële elementen van de democratische rechtsstaat, zoals vrije pers en onafhankelijke rechtspraak. Vladimir Poetin gaat in Rusland heel wat stappen verder. Hij mengt zich in verkiezingen van andere landen, , intervenieert her en der en komt ermee weg. Ondertussen willen de VS geen voorbeeld voor de wereld meer zijn en komt China op als mogelijke rivaal op wereldschaal. De vele vormen van imitatie In hun boek Falend licht verklaren de Amerikaanse jurist en politicoloog Stephen Holmes en de Bulgaarse politiek denker Ivan Krastev deze ontwikkelingen aan de hand van het begrip imitatie. Dat is een breed begrip dat zich kan uitstrekken van het ‘leren van’ ( dat is ook een vorm van nadoen) tot parodie (spottend nadoen). En dat blijkt een vruchtbare invalshoek. Het idee was immers dat de Oost-Europese landen en Rusland alleen…
Het belang van ‘11 september’ wordt vaak benadrukt. Die datum markeert het einde van het tijdperk van ‘het einde van de geschiedenis’ en het begin van een tijdperk van oorlogen, populisme en andere verontrustende ontwikkelingen. Daarmee zijn de gebeurtenissen van 11 september 2001 wat naar de achtergrond verdwenen. Wat gebeurde er precies op die dag? En hoe hebben mensen in de lucht en op de grond dat beleefd? Dit verhaal vertelt voormalig journalist Mitchell Zuckoff, tegenwoordig hoogleraar narratieve studies, met veel detaillering in zijn boek Ondergang en opkomst. De slachtoffers en hulpverleners staan in dit boek centraal, niet de autoriteiten of de kapers. Hier draait het om de passagiers en bemanningsleden van de vier vluchten, werknemers in de torens van het World Trade Center, ambulancemedewerkers en brandweerlieden of militairen in het Pentagon. Zuckoff beschrijft nauwgezet de levensgeschiedenissen van een aantal van de bijna drieduizend slachtoffers en en de vele grotere groep overlevenden. Wie waren ze, hoe kwamen ze terecht op de plekken van de rampen? Hoe wisten ze te overleven of hoe kwamen ze om het leven? Van seconde tot seconde Hij volgt de gebeurtenissen van minuut tot minuut, soms van seconde tot seconde. Hij probeert zo goed mogelijk te…
In dit ambitieuze werk past de academische omnivoor Diamond Jared inzichten uit de psychologie toe op nationale crises in het verleden, heden en toekomst. Hij identificeert in Omwenteling twaalf factoren die bepalen of een land succesvol met een crisis omgaat. Dan gaat het bijvoorbeeld om de erkenning van de crisis, de acceptatie van de eigen verantwoordelijkheid daar iets aan te doen, de steun van andere landen en het afbakenen van de problemen. Net als personen kunnen landen beter of slechter uit een crisis komen. Zijn ‘blauwdruk van twaalf factoren’ past hij vervolgens toe op Finland, Chili, Indonesië, Duitsland, Japan en Australië. Die landen koos hij omdat hij er zelf een band mee heeft. Veelvuldig maakt hij gebruik van zijn contacten in die landen, bijvoorbeeld als hij de meningen van zijn Chileense vrienden over dictator Pinochet weergeeft. Die selectie en het gebruik van deze bronnen geeft het boek een persoonlijk tintje, maar het heeft ook iets willekeurigs. Ieder van die landen is een voorbeeld van een of meer van de psychologische factoren die hij eerder heeft aangewezen. Zo was Finland realistisch als het ging om de verhouding met de Sovjet-Unie, kwam Duitsland na de Tweede Wereldoorlog in het reine met zijn…
Het einde van een democratie komt tegenwoordig meestal niet meer door een staatsgreep, met militairen en tanks op de straat. De democratie wordt om zeep geholpen door democratisch gekozen leiders, die stap voor stap hun regering ombouwen naar een autocratie. Kijk maar naar Hongarije, Turkije, Venezuela. Dat kan ook gebeuren in de Verenigde Staten onder Donald Trump, zo stellen Steven Levitsky en Daniel Ziblatt in How Democracies die. Maar de zaak is nog niet verloren. Schema Dit is een van de vele boeken over de bedreigde democratie die de laatste tijd zijn verschenen. De schrijvers van dit boek gebruiken vooral veel voorbeelden uit de geschiedenis van Duitsland, Italië, Venezuela, Peru en andere landen om hun verhaal te ondersteunen. Ze hanteren daarnaast een overzichtelijk, maar misschien wat beperkt schema om te kunnen duiden wat een autoritair regime is. Dan gaat het om het niet respecteren van democratische normen, het ontkennen van de legitimiteit van politieke tegenstanders, het aanmoedigen of gebruiken van geweld en de bereidheid om rechten en vrijheden van tegenstanders in te perken. Niet verrassend is dat de auteurs vinden dat Trump aan alle voorwaarden wel min of meer heeft voldaan. Iets verrassender is dat ze concluderen dat Trump in…
De sociaaldemocratie heeft het zwaar, in Nederland en daarbuiten. In zijn boek The future of Capitalism analyseert de econoom Paul Collier de oorzaken en presenteert hij interessante alternatieven. Toch ontkomt hij niet aan een dosis nostalgie. De wereldberoemde Paul Collier komt van een arme achtergrond: zijn ouders waren laagopgeleid en woonden in de nu troosteloze, maar ooit trotse metaalstad Sheffield. Zijn nichtje Sue verkeerde in dezelfde omstandigheden. Maar Paul begon aan een succesvolle carrière aan universiteiten over de hele wereld. Sue’s vader overleed, zij werd tienermoeder en haar dochters ook. Die verschillende levenswegen typeren enkele kloven die in de maatschappij zijn geslagen. De metropool staat tegenover de regio en de kleinere steden, de hoogopgeleide tegenover de laagopgeleiden en de moreel superieure wereldburger tegenover de ‘gewone man.’ Dat zijn tamelijk recente ontwikkelingen. Het optimisme van de westerse samenlevingen is verdwenen: daar tegenover staat het geloofwaardige vooruitzicht van een dystopie. De gouden jaren In zijn boek probeert Collier terrein terug te winnen voor een centrum-linkse beweging, de sociaaldemocratie in de volgens hem juiste vorm. Die had tussen 1945 en 1970 de overmacht in de westerse landen. Deze consensus werd gedragen door een gevoel van nationale verbondenheid. Maar de sociaaldemocratie kwam in de…