Het belang van ‘11 september’ wordt vaak benadrukt. Die datum markeert het einde van het tijdperk van ‘het einde van de geschiedenis’ en het begin van een tijdperk van oorlogen, populisme en andere verontrustende ontwikkelingen.
Daarmee zijn de gebeurtenissen van 11 september 2001 wat naar de achtergrond verdwenen. Wat gebeurde er precies op die dag? En hoe hebben mensen in de lucht en op de grond dat beleefd? Dit verhaal vertelt voormalig journalist Mitchell Zuckoff, tegenwoordig hoogleraar narratieve studies, met veel detaillering in zijn boek Ondergang en opkomst.
De slachtoffers en hulpverleners staan in dit boek centraal, niet de autoriteiten of de kapers. Hier draait het om de passagiers en bemanningsleden van de vier vluchten, werknemers in de torens van het World Trade Center, ambulancemedewerkers en brandweerlieden of militairen in het Pentagon. Zuckoff beschrijft nauwgezet de levensgeschiedenissen van een aantal van de bijna drieduizend slachtoffers en en de vele grotere groep overlevenden. Wie waren ze, hoe kwamen ze terecht op de plekken van de rampen? Hoe wisten ze te overleven of hoe kwamen ze om het leven?
Van seconde tot seconde
Hij volgt de gebeurtenissen van minuut tot minuut, soms van seconde tot seconde. Hij probeert zo goed mogelijk te reconstrueren wat er gebeurde in de vier gekaapte vliegtuigen. Waar zaten de kapers, hoe kwamen ze door de beveiliging, wie zaten er om hen heen?
Ook al is het niet de insteek van het boek, valt het toch op hoeveel er mis ging bij de reactie van de autoriteiten. Miscommunicatie zorgde ervoor dat een enigszins adequate reactie van Defensie uitbleef. Ook bij de hulpverlening liep veel mis. Er kwam geen algemeen bevel tot ontruiming gegeven. Het waren niet de officiële kanalen en protocollen, waardoor veel levens zijn gered, maar de inventiviteit, het doorzettingsvermogen en de moed van gewone burgers.
Hulpeloze figurant
Heel kort verschijnt president Bush in het boek, maar als hulpeloze figurant. De hoofdrol is weggelegd voor de slachtoffers en de al dan niet professionele hulpverleners. De collega’s die een van de bijna volledig verbrande slachtoffers langs talloze trappen van het WTC naar beneden hielpen. De brandweerlieden die met volle bepakking de trappen op gingen, om mensen te redden. De passagiers van vlucht 93 die de kapers in de cockpit bestormden en daarmee voorkwamen dat nog een icoon van de VS werd getroffen.
Heel kort beschrijft hij ook hoe het kan dat de torens instorten. Dit misschien om de complottheorieën over een inside job tegen te gaan.
Dit boek van 540 pagina’s had ik snel uit, omdat het erg goed geschreven is. De grote lijnen van het verhaal zijn uiteraard bekend. Maar het menselijke en individuele perspectief is aangrijpend. Dit zijn dramatisch verhalen. Hier en daar wordt het wel wat sentimenteel. Maar de impact van 11 september komt op een indrukwekkende manier voor het voetlicht. Wie over terrorisme schrijft hoeft zich niet alleen op de daders en hun motieven te richten. Ook de slachtoffers verdienen aandacht.
Geen reacties