De weg naar radicale verzoening, Jan Lippens in gesprek met Montasser Alde’emeh

Een ‘hard boek’ zal het worden. De Belgisch-Palestijnse radicaliseringsexpert Montasser Alde’emeh kondigt het in de eerste pagina’s van Radicale verzoening al aan. En die belofte komt uit. Het radicale element komt in het interview-boek meer tot uitdrukking dan het verzoenende deel van zijn boodschap. Alde’emeh heeft zich in de afgelopen jaren als een van de opvallendste stemmen in het radicaliseringsdebat in de Lage Landen gemengd. Zijn persoonlijke geschiedenis, uitvoerig en aangrijpend uit de doeken gedaan in de Jihadkaravaan, draagt daar zeker aan bij. Hij is ervaringsdeskundige die radicalisering ook wetenschappelijk bestudeert en probeert die in de praktijk te bestrijden. Hij had zijn eigen kenniscentrum ‘De weg naar’ en had contacten met de inlichtingendienst. Dat zijn veel rollen tegelijkertijd en misschien is dat een verklaring dat hij in een strafzaak is verwikkeld waar een jaar celstraf tegen hem geëist is wegens valsheid in geschrifte. In ‘De weg naar radicale verzoening’,  een lang interview met journalist Jan Lippens, schuwt Alde’emeh de scherpe bewoordingen niet. België – en niet alleen België – stevent op een burgeroorlog af. Zijn verwijten zijn grotendeels geadresseerd aan de moslimgemeenschap en met name aan de geestelijke voormannen die met een beroep op de Koran onzin beweren over allerlei…

Andersland. In de voetsporen van Thomas More – Erik de Bom en Toon van Houdt (red.)
Algemeen , Politiek , Theorie / oktober 16, 2016

Met Utopia, de wereldberoemde en 500 jaar oude tekst van Thomas More kun je allerlei kanten op. Dat blijkt wel uit de bundel Andersland. In de voetsporen van Thomas More, naar aanleiding van de 500e verjaardag van Utopia, verreweg het bekendste geschrift van More (1477-1535). More verschijnt in artikelen in deze bundel onder meer als democraat en als marxist, alles uiteraard avant la lettre. Hij treedt vooral op als grondlegger van het zo moderne begrip utopie, een ideale samenleving, een paradijs dat op aarde bereikbaar is. Het boek Utopia is op vele manieren te lezen, laat Hans Achterhuis zien in de inleiding van het boek. Bij herlezing trof hij steeds een andere, spannender tekst aan. Iedere tijd had zijn eigen Utopia. En Utopia bleek uiteindelijk geen utopie, maar een satire, of een poging om mensen aan het denken te zetten door zaken om te draaien. Zo is goud niets waard in Utopia en loopt iedereen in dezelfde kleren. Ook is echtscheiding toegestaan en vrijheid van godsdienst. Die ambivalentie komt ook door het karakter van het boek, met het eerste deel dat als kritiek op de toenmalige toestand van het Engelse koninkrijk gezien kan worden. Het tweede beschrijft dan een alternatieve…

Thomas More – Peter Ackroyd
1500-1800 , Geschiedenis / oktober 2, 2016

Thomas More staat bekend als de schrijver van Utopia en voor de oudere lezers misschien als katholiek heilige. Minder bekend is zijn rol als fervent tegenstander van ketters en als auteur van geschriften met een belangrijke rol voor poep, stront, achterwerken en scheten. En dat is nog maar een greep uit de verdiensten en activiteiten van deze Engelsman uit de 16e eeuw. Hij was diplomaat, kanselier (zeg maar premier), rechter, vertegenwoordiger van een belangrijk gilde in Londen, humanist, publicist en biograaf van Augustinus én humorist. Omdat het 500 jaar geleden is dat Utopia verscheen, is er nu weer veel aandacht voor More, onder andere met de vertaling van een uitgebreide biografie door Peter Ackroyd. Het toeval wil dat mijn grootvader Theo Schlichting in de jaren dertig een biografie over de toen net heilig verklaarde Thomas More schreef. Hij deed dat uit grote bewondering, zoals uit het voorwoord blijkt, en omdat More in Nederland te weinig bekend was. Dat is ergens merkwaardig vanwege de nauwe band tussen More en de grote Nederlandse humanist Erasmus. Ze waren in een deel van hun leven de beste vrienden die volop met elkaar spraken en correspondeerden in het Latijn, de taal die ze gemeenschappelijk hadden….

Hell in a very small place, Bernard Fall
Na 1945 / september 25, 2016

De laatste tijd wordt weer veel gespeculeerd over de vraag wat er zou zijn gebeurd als de Verenigde Staten in Syrië hadden ingegrepen nadat dictator Assad in 2013 chemische wapens had gebruikt. De Amerikaanse president Barack Obama had gezegd dat Assad daarmee ‘een rode lijn’ zou overschrijden. Maar zoals bekend zag de Amerikaanse regering van ingrijpen toen bleek dat ze geen steun kreeg van de Britten en van het eigen Congres. We zullen nooit weten wat er was gebeurd als een aanval van de Verenigde Staten er wel was gekomen. Het niet ingrijpen van de Verenigde Staten in een belangrijk internationaal conflict heeft een fraaie parallel in het conflict in Vietnam. Dat blijkt uit de klassieker Hell in a very small place van journalist Bernard Fall  over de belegering van Dien Bien Phu in 1954. Het boek verscheen in 1966, een jaar voordat Fall om het leven kwam In Vietnam. In dit boek doet hij met oog voor gruwelijke en menselijke details verslag van een inderdaad helse strijd, een veldslag die in het rijtje Stalingrad en Waterloo thuishoort. Hier werd een grootmacht verslagen.   De Fransen, kolonisatoren van Indochina, waren al sinds 1945 aan het vechten met de Viet-Minh, de…

Uit overtuiging. Vrouwen en terrorisme, Mia Bloom

In september 2016 werden in Frankrijk vier vrouwen aangehouden op verdenking van het voorbereiden van terroristische aanslagen.  Ze wilden een auto gevuld met gasflessen in brand steken, waardoor die moesten ontploffen. Voordat ze dit plan tot uitvoering konden brengen, werden zij gearresteerd. Het was de eerste keer dat vrouwelijke terroristen met banden met Islamitische Staat in Europa werden opgepakt. Rond het onderwerp vrouwen en terrorisme hangt een zweem van romantiek. En een mysterie want hoe kunnen vrouwen zich te buiten gaan aan dergelijke grove gewelddadigheden? Dit past niet bij het traditionele, toch nog steeds wel heersende beeld van de vrouw. Om een antwoord te krijgen heb ik me verdiept in het al wat oudere boek Uit overtuiging van de Amerikaanse onderzoekster Mia Bloom, bijzonder hoogleraar internationale studies en vrouwenstudies aan Penn State University en ook verbonden aan het International Center voor the study of terrorism.  Voor dit boek deed zij onderzoek in onder andere Sri Lanka, Indonesië, Israël en de Palestijnse gebieden, Irak en België zoals bekend al vijftien jaar een broeinest van terrorisme in West-Europa. Vrouwen in terroristische organisaties kunnen allerlei rollen vervullen zoals fondsenwerver, koerier, bekeerder en organisator. Misschien meer in het algemeen ook als supporter van de…

De kwestie Pegida, Jurriën Rood
Europa , Politiek / augustus 9, 2016

Eind 2014 gaan Duitsers in Dresden de straat op onder de noemer Patriottische Europeanen tegen de Islamisering van het Avondland (Pegida). Toenemende aantallen asielzoekers, onder andere door de oorlog in Syrië, en aanslagen in Europa zorgen voor verontrusting bij een groep burgers, die zich niet gehoord voelt en dus de straat op gaat met leuzen als ‘Wij zijn het volk’. De uit Amsterdam afkomstige en deels in Dresden wonende filosoof en filmer Jurriën Rood observeert de protesten van en tegen Pegida en het debat eromheen. In dit boek staan verslagen van die observaties, afgewisseld met zijn beschouwingen over waarden, opvattingen en het debat over migratie en islam in Nederland en Duitsland. Alsof dat niet genoeg is, presenteert hij ook zijn eigen oplossingen voor een paar lastige problemen. Rood stelt zichzelf en de lezer voortdurend vragen. Zo werpt hij de kwestie op of het zin heeft om naar de Pegida-demonstranten te luisteren. Of kunnen ze als xenofoob worden afgeschilderd en daarna worden genegeerd, zoals in Duitsland vaak gebeurt. Hij wil luisteren, maar daarbij is wel een ontwikkeling waar te nemen. Aanvankelijk probeert Rood met een open oor de klachten van Pegida aan te horen, in tegenstelling tot wat volgens hem in…

25 dingen die je nog niet weet over Donald Trump
Politiek , VS / juni 6, 2016

25 feiten over Donald Trump Toen Donald Trump zich op 16 juni 2015 presenteerde als presidentskandidaat voor de Republikeinen kwam hij de roltrap van de Trump Tower af op de klanken van Rockin’ in the free world van Neil Young.   Meer dan 27 miljoen mensen zagen in 2004 de finale van het eerste seizoen van The Apprentice, het reality-tv programma waarin Donald Trump kandidaten selecteerde voor een functie binnen zijn bedrijf.   Op het derde huwelijk van Donald Trump was Hillary Clinton een van de 350 gasten. Hij heeft smetvrees. In 2011 speelde Donald Trump met het idee zich kandidaat te stellen voor het presidentschap voor de Republikeinen. Het tijdschrift Forbes schatte zijn vermogen in 1997 op $ 1,4 miljard. Hij zei $ 3.6 miljard te bezitten. In 1999 overwoog hij presidentskandidaat te worden voor de Reform partij. Als zijn ideale running mate noemde hij Oprah Winfrey: ‘Ze is populair, briljant en een fantastische vrouw.’ Het ‘gouden elite’ programma ter waarde van $ 50.000 van Trump University, het opleidingsinstituut van Donald Trump, werd bij wijze van aanbieding aangeboden voor $34.995. Het gouden-elite programma omvatte vijf ‘retraites’ over thema’s als ‘je rijkdom vasthouden’ en een-op-een onderricht van een Trump U-mentor. De…

De jihadkaravaan, Montasser Alde’emeh en Pieter Stockmans

Eindeloze discussies worden gevoerd over de vraag waarom jongeren in West-Europese landen radicaliseren. Is het de onweerstaanbare aantrekkingskracht van de islamistische ideologie, of zijn uitsluiting en discriminatie de oorzaak? Het antwoord is minder eendimensionaal dan vaak wordt voorgesteld. Om zo’n ontwikkeling beter te doorgronden is het boek van radicaliseringsexpert Montasser Alde’emeh en journalist Pieter Stockmans een zeer goed hulpmiddel. Het boek De Jihadkaravaan is vooral het zeer persoonlijke en emotionele verhaal van Montasser, die werd geboren in een Palestijns vluchtelingenkamp in Jordanië en opgroeide op de boerderij van zijn vader in België. Hij radicaliseerde, al heette dat misschien toen nog niet zo, vanaf 12 september 2001, een dag na de aanslagen in New York en Washington. Wat vond hij, een 12- jaar oude Palestijn en moslim daarvan, was de vraag op school, met nadruk aan hem gesteld. Hij viel, zo als hij het noemt, in de kloof tussen Oost en West, die al eerder op subtiele en minder subtiele manieren was geschapen. Thuis werd de kloof uitgediept door de tien minuten ‘ochtendhaat’; de uitzendingen van Al Jazeera waarin de moslims als slachtoffer van westerse misdaden werden voorgesteld. Aanvankelijk was zijn extremisering nogal ongericht: alles wat verzet bood was goed. Hij…

Vrijheid voor gevorderden, Paul Teule
Nederland , Politiek , Theorie / mei 5, 2016

Vrijheid is het fundament van ons nationale bestaan, de ideologische basis van het ‘vrije Westen’. ‘Vrijheid is misschien wel het belangrijkste dat we hebben,’ staat op de sticker die het Nationaal Comité 4 en 5 mei liet uitdelen. Maar zoals dat gaat met zo’n fundamenteel begrip wordt daar niet vaak een fundamentele discussie over gevoerd. Gert-Jan Segers, fractievoorzitter van de ChristenUnie in de Tweede Kamer, deed in de Volkskrant van 4 mei 2016 een poging: “Vrijheid is niet iets wat je allereerst opeist, maar het is vooral de ruimte die je anderen gunt. En vooral degenen met wie je het hartgrondig oneens bent.  (…) Vrijheid die geen pijn doet, is geen echte vrijheid. “ Om dat even later te nuanceren: “Vrijheid die alleen maar pijn doet, is geen echte vrijheid. Vrijheid is namelijk de ruimte om het goede te kunnen doen en het ware te kunnen zeggen.” Mogelijk is hij geïnspireerd door het boek van Paul Teule, Vrijheid voor gevorderden. Ook hij beschrijft vrijheid als ruimte. En hij verzet zich tegen het idee dat vrijheid alleen de afwezigheid van dwang en beperkingen is: ‘vrij van’ Dat is de zogeheten negatieve vrijheid van de Britse filosoof Isaiah Berlin. Deze benadering van…

Een woord een woord, Frank Westerman
Algemeen , Terrorisme / mei 3, 2016

Recente terroristische aanslagen hebben in West-Europa een gevoel van machteloosheid verspreid. Ondanks massale inspanningen van inlichtingendiensten, politie en leger kunnen terroristen overal toeslaan. Een weliswaar problematisch maar toch hoogontwikkeld land ‘in het hart van Europa’ is als falende staat afgeschilderd. Een kernmacht heeft de noodtoestand afgekondigd en laat die voorlopig voortduren. En hoe zit het met de mentale weerbaarheid. Wat kunnen ‘wij’ stellen tegenover zoveel doodsverachtend fanatisme? Ook in de inleiding van het boek van Frank Westerman is die twijfel te horen. ‘De terrorist heeft een doel. (…) hij ijvert voor een zaak die groter is hijzelf. Een ideaal. Maar wij?” Uit historisch oogpunt is deze pessimistische houding moeilijk te onderbouwen. Over het algemeen slagen terroristische bewegingen er niet in hun doelen te bereiken. De middelen van de staat, zelfs die van België, zijn sterker dan die van een handjevol fanatici. Maar de twijfels daarover zijn groot. Fraai, maar meanderend Westerman vraagt zich af wat wij tegenover het fanatisme van de terrorist stellen. Wie op grond daarvan een soort beginselverklaring van het vrije Westen verwacht, komt bedrogen uit. Er volgt een fraai, maar ook meanderend verhaal langs diverse fases van recente en minder recente terroristische acties (terakt is de compacte…