Boekenstrijd

Het was tijdens een concert van de Eagles of Death Metal in de Bataclan dat de jihadisten toesloegen. In november 2015 was de Parijse concertzaal de locatie van een van de gruwelijkste en dodelijkste terreuraanslagen in Europa. Negentig mensen kwamen om, honderden raakten gewond, de drie terroristen werden gedood. Lola en Samy waren allebei in de Bataclan op die avond. Lola als bezoeker, mee met een vriendin die een kaartje over had. Samy was een van de aanslagplegers, misschien doodde hij Lola wel. Hijzelf kwam om door politiekogels. En een paar jaar later zaten George Salines, vader van Lola, en Azdyne Amimour, vader van Samy, tegenover elkaar. Ze spraken met elkaar over hun kinderen, over hun eigen levens, over de islam, radicalisering, Frankrijk, Algerije en Egypte, complotten en muziek. Het initiatief nam Amimour. Hij benaderde Salines, die voorzitter was geweest van een vereniging van slachtoffers en nabestaanden. Zonder controverse was dat niet. Niet alle nabestaanden konden deze poging tot dialoog waarderen. De gesprekken van de twee zijn de moeite waard. Amimour, een man van vele beroepen, vertelt over zijn leven in Algerije, en later elders in het Midden-Oosten. Uiteindelijk kwam hij naar Frankrijk, maar hij was vaak weg. Droeg zijn…

Met zijn 1115 pagina’s en 1566 gram is Kapitaal en ideologie, het nieuwe boek van Thomas Piketty, een imposante verschijning. Piketty wil niet alleen de grootste problemen van deze tijd beschrijven, maar ook analyseren en alternatieven voorstellen. Aan ambitie dus geen gebrek. Maakt Piketty het waar? Eerst even over de vorm. Dit boek bevat veel informatie en bestrijkt veel terreinen. Het had wel een derde (30 %) tot misschien wel de helft (50 %) korter gekund. Piketty vervalt vaak in herhaling, door zijn onderwerpen uitgebreid aan- en af te kondigen. En door zijn boodschap meerdere keren in een alinea of zelfs een zin weer te geven. Naarmate de tekst vordert lijkt de taaiheid toe te nemen. Het is vreemd om te zeggen bij zo’n prestigieus auteur, maar dit boek had echt een betere redactie verdiend. Zelf schrijft Piketty dat hij kan begrijpen dat mensen na de inleiding het laatste hoofdstuk gaan lezen. Na het uitlezen kan ik dit onderschrijven. Het is niet vreemd dat van zijn eerdere boek Kapitaal in de 21e eeuw, diverse samenvattingen verschenen en ook van dit boek zal er zeker een komen. De stijl van Piketty is vooral zakelijk, met af en toe een vleugje verontwaardiging,…

  Marine Le Pen evenaarde in april 2017 haar vader Jean-Marie. Die haalde in 2002 net als zij de tweede ronde van de presidentsverkiezingen. Maar daarin was hij kansloos tegen Jacques Chirac. Met het aandeel stemmen in de tweede ronde kan ze hem overtroeven, aldus de peilingen . Is Marine echt ‘op weg naar de macht’, zoals de ondertitel van het boek van mijn oud-collega René ter Steege luidt? Dat valt nog te bezien. Dit boek, het enige Nederlandstalige over Marine, is vooral een politieke biografie, waarin haar opkomst wordt beschreven. Het is ook een familiegeschiedenis, een familiedrama zelfs, waarin de dochter de strijd aangaat met haar vader, die ondanks zijn 88 jaar nog steeds overal commentaar op geeft, ook als het Marine niet uitkomt. Dat wordt allemaal tamelijk zakelijk gebracht. Er wordt in dit boek amper gepsychologiseerd en ook weinig geduid. Dat moet de lezer zelf maar doen. Bij een beladen onderwerp stelt de schrijver zich terughoudend op en dat is ook wel eens fijn. Macht, het presidentschap, mag nog een stap te ver zijn, invloed heeft Marine en het Front National zeker. Conservatief rechts heeft delen van de retoriek van de Le Pens overgenomen. Het onderscheid tussen extreem-rechts…

De laatste tijd wordt weer veel gespeculeerd over de vraag wat er zou zijn gebeurd als de Verenigde Staten in Syrië hadden ingegrepen nadat dictator Assad in 2013 chemische wapens had gebruikt. De Amerikaanse president Barack Obama had gezegd dat Assad daarmee ‘een rode lijn’ zou overschrijden. Maar zoals bekend zag de Amerikaanse regering van ingrijpen toen bleek dat ze geen steun kreeg van de Britten en van het eigen Congres. We zullen nooit weten wat er was gebeurd als een aanval van de Verenigde Staten er wel was gekomen. Het niet ingrijpen van de Verenigde Staten in een belangrijk internationaal conflict heeft een fraaie parallel in het conflict in Vietnam. Dat blijkt uit de klassieker Hell in a very small place van journalist Bernard Fall  over de belegering van Dien Bien Phu in 1954. Het boek verscheen in 1966, een jaar voordat Fall om het leven kwam In Vietnam. In dit boek doet hij met oog voor gruwelijke en menselijke details verslag van een inderdaad helse strijd, een veldslag die in het rijtje Stalingrad en Waterloo thuishoort. Hier werd een grootmacht verslagen.   De Fransen, kolonisatoren van Indochina, waren al sinds 1945 aan het vechten met de Viet-Minh, de…

Nog maar kort geleden waren er massale demonstraties na de schietpartij in het redactielokaal van Charlie Hebdo en de aanval op de joodse supermarkt in Parijs. In Frankrijk gingen miljoenen de straat op. In Amsterdam liepen duizenden mensen van Maison Descartes  naar de Dam, sommigen met een geplastificeerde voorpagina van het Parool met de leus ‘Wij zijn Charlie’ in hun hand. Premier Rutte en burgemeester Van der Laan spraken op de Dam de menigte toe. Maar demonstreren met de macht, is dat niet vreemd? Tegen wie was de demonstratie gericht? Zouden de jihadisten ervan onder de indruk zijn en zich een volgende keer bedenken? En wat waren de motieven van al die mensen die meeliepen? Voor mij was de demonstratie vooral een blijk van medeleven met de collega’s van Charlie Hebdo, al kende ik ze niet en maakten ze een heel ander blad dan het Parool. Toch had het iets onwerkelijks, deze manifestatie.    De Franse intellectueel Emmanuel Todd heeft, na een pauze van een paar maanden, zijn oordeel geveld over de manier waarop zijn land is omgegaan met de aanslagen. Frankrijk beleefde een aanval van hysterie, schrijft hij in de eerste zin van zijn inleiding. De tweehonderd pagina’s die daarop volgen zijn…

Mijn vriend Luc Panhuysen heeft in dit prachtige en kloeke boek een heel breed beeld van het rampjaar geschetst. De persoonlijke verhalen van drie hoofdpersonen, de diplomaat Godard Adriaan, zijn vrouw Margaretha Turnor en hun zoon, de militair Godard, zijn op een hele slimme manier gemengd met de algemene geschiedenis van de Republiek. De drie, die onderling driftig correspondeerden, waren nauw verbonden, maar ondergingen zeer verschillende ervaringen in dit rampjaar. Rampjaar staat op de shortlist voor de Grote Geschiedenisprijs en is opvallend genoeg het enige van de vijf geselecteerde werken die geen biografie is.

Een elegante, poëtische novelle over tweelingzussen die een beschermd leven leiden. Als ze in de Eerste Wereldoorlog als vrijwilligsters naar Frankrijk gaan – om de frontsoldaten bij te staan – komt hun onderlinge band onder druk te staan.

Mensenrechten zijn universeel. Dat is in de westerse wereld een cliché, dat na de Tweede Wereldoorlog is vastgelegd in de Universele verklaring van de rechten van de mens. Maar waar komt die aanspraak vandaan, en wat wordt er eigenlijk mee bedoeld? Historica Lynn Hunt geeft in dit boek een intrigerend inzicht in het ontstaan van en de omgang met mensenrechten. Ze heeft daarbij een zeer brede benadering. De rol van romans, maar ook van marteling en de strijd tussen universele mensenrechten en nationalisme komen voorbij.

Als bewoner van de Amsterdamse Kalverstraat was René Descartes in 1635 op zijn plek. Hij kocht verse kadavers van kalveren en ossen die daar werden geslacht voor zijn anatomisch onderzoek. Want Descartes was niet alleen een denker, maar ook onderzoeker. Hij hield zich bezig met optica, medische vraagstukken, wiskunde en meteoren. Filosofie en meer praktische wetenschap gingen toen nog hand in hand. Zijn grootste ambitie was om het klassieke wereldbeeld, gevestigd op de ideeën van Aristoteles, om ver te werpen. Hij introduceerde de twijfel. Alleen de rede zou kunnen bepalen of iets waar of onwaar is.

In iedere psychiatrische kliniek zit wel iemand die denkt dat hij het is. Imiteren is eenvoudig, steek je rechterhand onder je jas op borsthoogte. En bijna alles over zijn verleden is bekend. Columnist Martin Bril heeft zijn passie voor Napoleon Bonaparte vastgelegd in een vermakelijk boekje. De carrière, de paarden, de veldtochten en slagvelden komen allebei voorbij. En zeker de vrouwen krijgen volop aandacht. Dit is het tegendeel van gortdroge geschiedenis, het zijn vooral persoonlijke bevindingen die op een mooie manier zijn opgeschreven, afgewisseld met beschrijvingen van historische gebeurtenissen.