Boekenstrijd

Korte inhoud: Geschiedenis van de Moslimbroederschap sinds de oprichting in 1928 tot na de Arabische opstanden. Zowel de ontwikkelingen in Egypte als daarbuiten worden gevolgd. Stelling van het boek: De Moslimbroederschap is een opportunistisch gezelschap, dat zich vaak heeft aangepast aan de veranderende omstandigheden. Stijl: Licht academisch. Weinig anekdotisch of persoonlijk. Geschikt voor: studenten Midden-Oosten.  

Korte inhoud: Een Nederlandse wetenschapper doet in het Midden-Oosten en Indonesië onderzoek naar de uitbuiting van dienstmeisjes. Dit is de chick-lit versie van het proefschrift van Antoinette Vlieger. Het gaat vooral over seks en die lastige zoektocht naar ‘de ware’, de man die niet bedriegt. We komen zeker zoveel over Antoinette te weten als over de dienstmeisjes. Stelling van het boek: Dienstmeisjes in het Midden-Oosten hebben het zwaar, maar de mogelijkheden van buitenstaanders om daar verandering in te brengen zijn beperkt. Stijl: Chick lit, met een beetje sociale wetenschappen. Geschikt voor: liefhebbers van pulp non-fiction, het Midden-Oosten en dienstmeisjes.

Korte inhoud: Een geschiedenis van het grote schisma in de islam tussen soennieten en sjiieten, een verdeeldheid die ontstond kort na de dood van de profeet Mohammed en die tot op de dag van vandaag zijn bloedig effect heeft. In dit boek, dat vooral gaat over de gebeurtenissen in de zevende eeuw van de christelijke jaartelling wordt ook af en toe het heden en recente verleden besproken. Dit is een bloedstollend verhaal over verraad, geloof, strijd, loyaliteit en familiebetrekkingen. Stelling:  Zonder kennis van de breuk tussen soennieten en sjiieten is het huiidige Midden-Oosten niet te begrijpen. Stijl: Historisch, verhalend, meeslepend. Meer een thriller dan een academisch werk. Waardering: Geschikt voor: Iedereen die het Midden-Oosten wil volgen.

Korte inhoud: Aan de hand van hoofdstukken over  televisie, muziek, film, religie, media, seksualiteit en de vrouw biedt Hassnae Bouazza een inkijkje in de mores van Arabieren. Soms is dat zeer persoonlijk, soms afstandelijker. Stelling van het boek: In de Arabische wereld zijn meer culturele veranderingen gaande dan de meeste mensen denken. Stijl: Journalistiek, persoonlijk, soms polemisch. Geschikt voor: Islamofoben, Islamofielen, arabisten in de dop, mensen die nieuwsgierig zijn naar wat er in de huiskamer van Marokkanen gebeurt.

Een document van 1500 pagina's van Anders Breivik moet uitleg geven over de motieven achter het bloedbad in Oslo, aangericht door de man die zichzelf afschildert als een kruisvaarder ter verdediging van Europa. In 2083, een Europese onafhankelijkheidsverklaring geeft Anders Behring Breivik zijn politieke ideeën weer en doet hij uitgebreid en huiveringwekkend verslag van de voorbereiding op de terreurdaden van vrijdag. Een video van een minuut of twaalf vat de belangrijkste punten samen.

Het inmiddels opgeheven Amsterdamse stadsdeel Slotervaart had op zijn website een speciale sectie voor de buitenlandse pers. Een Duitse journalist gaf stadsdeelvoorzitter Ahmed Marcouch de eretitel ‘Sheriff van Klein-Marokko’. Ian Buruma schreef voor de New Yorker een artikel waarin hij een hoofdrol had en de VPRO zond een documentaire over hem uit. Over Marcouch valt dus het een en ander te vertellen, en dat heb ik ook gedaan toen ik nog de Amsterdamse stadspolitiek versloeg voor Het Parool. Af toe was alle aandacht voor de man en zijn uitspraken misschien wat overdreven, maar meestal waren er goede redenen voor. Want Marcouch belichaamt als geen ander de strijd rond dé thema’s van afgelopen jaren: immigratie, integratie, islam, criminaliteit, achterstand en emancipatie. En er is zelfs alle reden een boek over hem te schrijven. Maar deze autobiografie is vooral een gemiste kans.

Zijn gedeelde waarden nodig om een samenleving bij elkaar te houden, of is de rechtstaat voldoende? Het is een vraag die de laatste jaren steeds weer terugkomt. Discussies over symbolen – hoofddoekjes, handen schudden, doen het goed. Met name rechtse politici hebben gehamerd op ‘normen en waarden’ die het cement voor de samenleving moeten vormen. Publicist Ian Buruma, bekend van zijn boek over de moord op Theo van Gogh, heeft deze vraag systematisch behandeld in een kort boekje, dat desalniettemin een groot terrein beslaat. In de Kulturkampf kiest Buruma op diverse punten een positie tussen de uitersten, maar hij is niet minder uitgesproken.  

Waar verschillende religies naast elkaar bestaan, ontstaan spanningen. Dat was vroeger zo, en dat is nu niet anders. Dat was de boodschap van de afscheidsrede van hoogleraar Nederlandse geschiedenis Piet de Rooy, die in een uitgebreidere versie als boekje is verschenen. De omgang met godsdienstige verschillen in Nederland in de afgelopen vier eeuwen was geen rustig terrein. De Rooy beschrijft vooral beperkingen, strijd en hatelijkheden. De protestanten gunden andere gelovigen weinig ruimte. De veel geroemde Nederlandse tolerantie was vaak ver te zoeken. Maar in vergelijking met een aantal andere landen was het relatief vreedzaam. Er zijn geen religieuze oorlogen gevoerd, maar dat heeft veel moeite gekost. Vooral de katholieken werden lange tijd gewantrouwd. Protestanten twijfelden aan de vaderlandslievendheid van katholieken. Processies waren verboden. Er was onder de protestanten angst dat de katholieken zich sneller zouden voortplanten. Opvallend dat dergelijke demografische angsten nu de kop opsteken als het om moslims gaat.

Er is een samenzwering gaande om de religieuze motivatie van moordenaars als Mohamed Bouyeri en de Amerikaanse legerpsychiater Nidal Malik Hassan te verzwijgen. Dat gebeurt omdat inlichtingendiensten moslimagenten nodig hebben om te infiltreren in radicale islamitische groepen. Als de islam verantwoordelijk wordt gehouden voor de moorden, wordt dat lastig en daarom is het officieel beleid daar zo min mogelijk aandacht aan te besteden. Aldus Ayaan Hirsi Ali in haar nieuwe boek Nomade, het vervolg op Mijn vrijheid. Ze besteedt geen enkel woord aan de talloze publicaties van bijvoorbeeld de Nederlandse inlichtingendienst over het islamitisch geïnspireerd terrorisme of aan de rechtszaak waarin de religieuze overtuiging van Bouyeri uitgebreid is besproken. Volgens Hirsi Ali mag niet worden erkend dat ‘de islamitische geschriften, de Profeet en de Koran’ de basis voor jihad bieden. Het is dus duidelijk dat Hirsi Ali na haar vertrek (‘verbanning’) uit Nederland haar toon niet heeft gewijzigd.

Dat de PVV, de partij van Geert Wilders flink zal groeien bij de komende verkiezingen, staat wel vast. Is dat erg en kunnen andere partijen nog wat doen om dat te stoppen? Dat zijn de onderwerpen van twee nogal verschillende boeken over de PVV en Wilders: een beschrijving van binnenuit en een analyse van buitenaf. Beginnend journalist Karen Geurtsen ‘infiltreerde’ bij de PVV. Tijdens haar stage bij HP/De Tijd werd ze stagiaire bij de partij van Geert Wilders. Zo kreeg ze een kijkje achter de schermen. Ze poogde antwoord te krijgen op de prangende vraag of de PVV ‘gevaarlijk’ is.